piątek, 6 stycznia 2012

Trzech Króli 2012


6 stycznia Kościół katolicki obchodzi uroczystość Objawienia Pańskiego czyli święto Trzech Króli: Kacpra, Melchiora i Baltazara.

Kończy ono trwające od wigilii obchody święta Bożego Narodzenia.

Uroczystość Trzech Króli obchodzona jest także jako dzień misyjny.

Święto Trzech Króli pozostało - zgodnie z nową formułą przykazań kościelnych, zatwierdzonych w 2003 roku przez Watykańską Kongregację Nauki i Wiary - jednym z niewielu świąt nakazanych, które są obchodzone w dzień powszedni; katolicy mają w tym dniu obowiązek uczestnictwa we mszy tak jak w niedzielę, a ci, którzy tego nie uczynią, popełniają grzech.

Według Ewangelii św. Mateusza, za panowania króla Heroda w Judei, do Betlejem - miejsca narodzin Jezusa - przybyli ze Wschodu mędrcy (trzej królowie), gdyż prorocy przepowiedzieli, że urodził się król żydowski.

Odnaleźli Jezusa w stajence, oddali mu pokłon i złożyli dary: Kacper ofiarował kadzidło - symbol boskości, Melchior - złoto, symbol władzy królewskiej, a Baltazar - mirrę, zapowiedź męczeńskiej śmierci.

Mędrców lub magów ze Wschodu w średniowieczu zaczęto nazywać trzema królami i ta nazwa przetrwała do czasów obecnych.

Ich imiona pojawiły się zresztą dopiero w VIII wieku; zaś od XII w. Kacpra, Melchiora i Baltazara uznano za przedstawicieli Europy, Azji i Afryki.

Relikwie mędrców przechowywane są do dziś w Kolonii (Niemcy).

Nie można z całą pewnością ustalić, z jakich krajów przybyli trzej królowie; Wschodem nazywano wówczas cały obszar położony za Jordanem, a więc Arabię, Mezopotamię i Persję; większość autorów katolickich łączy ich z Persją.

Nie jest też pewna liczba mędrców; malowidła w katakumbach rzymskich przedstawiają ich dwóch, czterech i sześciu; u Syryjczyków i Ormian występuje ich aż 12; przeważa jednak trzech, co wiąże się też z podaną w Ewangelii liczbą darów, jakie złożyli Jezusowi.

Na Trzech Króli poświęca się od przełomu XV i XVI wieku złoto i kadzidło; poświęcenie kredy wprowadzono w XVIII wieku; w XVII wieku król Jan Kazimierz składał tego dnia na ołtarzu jako ofiarę wszystkie monety bite w poprzednim roku; święconym złotem dotykano szyi, by uchronić ją od choroby; kadzidłem okadzano domy, także obory z chorymi zwierzętami.

Litery: K+M+B, które - zgodnie z tradycją - pisze się tego dnia poświęconą kredą na drzwiach domów, nie odnoszą się, wbrew obiegowej opinii, do imion legendarnych trzech króli: Kacpra, Melchiora i Baltazara, lecz pochodzą od pierwszych liter - C+M+B - łacińskiego zdania: "Christus Mansionem Benedicat" - "Niech Chrystus błogosławi ten dom" lub "Christus Multorum Benefactor" ("Chrystus Dobroczyńcą Wielu").

W święto Trzech Króli rozpowszechniony był zwyczaj obdarowywania dzieci podarunkami; stąd święto to nazywano szczodrym dniem.

Zgodnie z tradycją, księża w tym dniu zaczynali obchód kolędowy; zwyczaj ten był znany jeszcze w średniowieczu - księża, wizytując parafian, przepytywali z religii, nawracali grzeszników na drogę cnoty, zbierali datki na Kościół; tego dnia święcono także pierścionki, medaliki, złote monety, które później wręczano dzieciom opuszczającym dom.

Kultywowany do dziś jest także świecki zwyczaj przepowiadania pogody w rozpoczynającym się roku na podstawie aury panującej w ciągu 12 dni dzielących Boże Narodzenie od Trzech Króli; owe 12 dni symbolizuje 12 miesięcy nowego roku.

Święto Trzech Króli po raz drugi w XXI wieku jest w Polsce dniem wolnym od pracy; wcześniej, przez ponad 50 lat, było zniesione decyzją sekretarza PZPR Władysława Gomułki, wydaną w 1960 r.

Uroczystość Trzech Króli jest także dniem wolnym od pracy w kilkunastu krajach europejskich, m. in. w Austrii, Grecji, Hiszpanii, Słowacji, Włoszech i Szwecji.

Od Trzech Króli rozpoczyna się karnawał, którego zakończeniem są ostatki - wtorek przed środą popielcową, rozpoczynającą wielki post.