niedziela, 21 marca 2010

35 wyprawa KTK - kilka zdjęć

















35 wyprawa KTK - oto niektóre zdjęcia.

Wkrótce linki do fotorelacji i video.

Wojenna rozbudowa Twierdzy 1914 - 1916 - (4)


Realnej siły bojowej nabrała Twierdza Kraków latem 1914 roku, kiedy międzypola wypełniły się ciągami okopów w funkcji pozycji ogniowych i rowów łącznikowych.

Jako dzieła polowe powstawały tzw. punkty oporu (Stützpunkt - praktycznie fort polowy) dla piechoty i baterie dla artylerii.

Pozycje te posiadały drewniano - ziemne przekrycia przeciwko ogniowi szrapnelowemu, stanowiska ogniowe dla ckm, strzelców i reflektorów (niejednokrotnie za osłoną przenośnych płyt pancernych), ukrycia i schrony drewniano - ziemne dla ludzi i składów.

Podobną, choć w mniejszym zakresie, rozbudowę przejść musiały dzieła stałe, odpowiednio uzupełniono dzieła półstałe, których w Twierdzy pozostało już tylko dwa: forty 41 Bronowice Małe i 49 1/2 Kopiec Wandy (nie licząc niektórych baterii, starych FS i nowszych IS, które także wymagały uzupełnienia o schrony z ziemi, drewna, blachy falistej itp.).

Wzmocnienie obu pierścieni z doprowadzeniem ich do stanu gotowości bojowej to jednak nie wszystko.

Według obecnego, a niekompletnego stanu badań zarysowuje się wizja Twierdzy Kraków jako wielkiego kompleksu czterech pierścieni obronnych.

Główną pozycją obrony pozostał dotychczasowy trzeci pierścień; jak wspomniano był on pogłębiony do wewnątrz przez odcinkową linię wspierającą od północy i pierścień rdzenia (pojedynczy od północy, bo zmodernizowany, a podwójny, bo starszy od południa).

W drugiej połowie roku 1914 i pierwszej 1915 wykonano za pomocą umocnień polowych pogłębienie obrony także od zewnątrz.

Na przedpolach trzeciego pierścienia powstały odcinki i punkty ufortyfikowane, utworzone z grup polowych punktów oporu, pojedynczych polowych punktów oporu, z bateriami polowymi, niejednokrotnie powiązanych rozbudowanymi okopami (zwłaszcza na północy), a czasem samodzielnych (zwłaszcza od południa i zachodu).

Wysunięto je na 1 - 3 km przed forty w lokalizacje na wzgórzach, skąd łatwo byłoby zagrozić trzeciemu pierścieniowi.

Przykładem takiego zespołu może być grupa Dziekanowice - Bosutów z listopada - grudnia 1914 roku 41).

Ubezpieczała ona wzgórza blisko fortów Sudół i Batowice, gdzie złożone ukształtowanie terenu umożliwiało bliskie, skryte podejście grup szturmowych do trzeciego pierścienia; tamże znależć się mogły dogodne pozycje dla obserwatorów, kierujących ogniem baterii oblężniczych.

Linia okopów łączyła tę grupę z punktami oporu, wysuniętymi przed zespół fortów 47 - 47a.

Jeszcze dalej na północ umieszczono pojedyncze, nie połączone ze sobą, polowe dzieła obronne w roli czołowych ubezpieczeń tej linii przesłaniania; niektóre z nich znajdowały się już po ''rosyjskiej stronie'' granicy państwowej, którą wojska austro - węgierskie przekroczyły zaraz na początku wojny.

Brak potwierdzenia, że obie te linie w istocie tworzyły pierścienie wokół Twierdzy; jest to bardziej prawdopodobne w przypadku pozycji przesłaniania, niż pozycji ubezpieczeń.

Zapewne nie istniały one w całości w fazie walki o Kraków w listopadzie i grudniu 1914 roku.

Ogółem jednak zarówno wewnętrzne, jak zewnętrzne fortyfikacje polowe utworzyły integralnie z fortyfikacjami stałymi Twierdzy Kraków jako zespół obronny frontu wschodniego I wojny światowej.

Po odsunięciu się frontu na wschód prace kontynuowano, rozbudowując fortyfikacje polowe i naprawiając niewielkie zniszczenia, wyrządzone rosyjskim ostrzałem.

Głównie, choć nie wyłącznie z wykorzystaniem tych partii terenu, gdzie podłoże było skaliste, wykonano zespoły podziemi schronowych (kawern).

Jedne z nich tworzyły bierne zaplecze schronowe bliżej lub dalej za trzecim pierścieniem (na przykład za fortami 50 1/2 i 53; jedna z wejściem z Fortu 47; i inne).

Niektóre natomiast stanowiły zaplecze schronowe polowych pozycji obronnych w linii fortów lub przed nimi, bezpośrednio połączone z okopami, jak przy fortach 53 i 53a...

Więcej: http://www.fortyck.pl/faq_tk5.htm

czwartek, 18 marca 2010

Twierdza grup fortowych 1892 - 1914 - (3)


Przełom w fortyfikacji europejskiej datował się od lat 1887 - 91.

Od tej chwili w Europie upowszechnił się model fortu pancernego w różnych typach i odmianach.

Wyznacznikiem klasy było jednak zawsze rozwiązanie struktury z dominującym udziałem wież pancernych w osłonie głównych środków walki, a rozwiązanie formy podporządkowane warunkom funkcjonowania broni pod pancerzem 31).

Dotychczas dzieła pancerne pojawiały się wyjątkowo na tle obiektów innych klas i typów.

Wtedy jednak zbudowano w Belgii twierdze pierścieniowe Liege i Namur, utworzone z wielkich fortów pancernych.

W ślad za tym wzorem zwolennicy tendencji ''strukturalnej'' w fortyfikacji głosili prymat dużej odporności dzieł obronnych nad nowymi środkami walki oblegającego - w oparciu o pancerz i znaczne grubości betonowych konstrukcji.

Podług tej idei wystarczyło zastąpić obwód fortów artyleryjskich równie rzadkim obwodem fortów pancernych o tej samej funkcji - koncentrujących silną artylerię obrony dalekiej, z wzmocnieniem obrony bliskiej.

W przeciwieństwie do tego zwolennicy tendencji ''systemowej'' przedkładali konieczność zamykania międzypól umocnieniami, specjalizacji funkcji dzieł obronnych, zmniejszania ich rozmiarów, ogółem - odejścia od fortów ześrodkowanych ku rozpraszaniu fortyfikacji w terenie.

Austriacka szkoła fortyfikacyjna miała doświadczenia praktyczne i w jednej, i w drugiej sferze, jak już wspominaliśmy.

Istotne przy tym, że Fort Skała jako wczesny fort pancerny i zarazem jako ośrodek grupy dzieł obronnych - to ogółem przykład - pierwowzór syntezy obu tendencji.

I tak, dzięki elastycznemu podejściu do sprawy, fortyfikacja austro - węgierska połączyła obie tendencje - co odzwierciedliło się i w Krakowie.

Koncepcję nowej klasy fortów w austro - węgierskiej architekturze fortecznej, zwanych Einheitswerk, opracował w 1892 roku płk Maurycy von Brunner (ojciec).

W tymże roku rozpoczęto w twierdzy krakowskiej budowę dwóch dzieł tej klasy: fortów 47a Węgrzce (na miejscu wcześniejszego półstałego) i 49a Dłubnia (Zesławice).

Rozumiano pod tym pojęciem dzieło obronne przeznaczone do walki bliskiej i dalekiej.

Fort artyleryjski poprzedniej epoki również miał możliwość pełnienia obu tych funkcji, ale z głównym naciskiem na obronę daleką, zaś typ Einheitsfort wywodził się genetycznie z jego formuły, lecz różnił się od niego w zasadniczy sposób.

Tu bowiem funkcję obrony bliskiej potraktowano jako równoważną, bądż i przeważającą nad obroną daleką, oraz podporządkowano formę i strukturę zastosowaniu elementów pancernych w osłonie środków rażenia (wieże i tarcze pancerne dla dział) - która to reguła definiuje dojrzałą postać fortu pancernego 32).

Główną siłę ognia zapewniały umieszczone w wieżach pancernych haubice i możdzierze kal. 15 cm, obronie bliskiej służyła piechota na wale i 8-cm. armaty w wieżach 33) oraz w kazamatach tradytorów (przy czym Fort 49a tradytorów nie posiadał).

Do kierowania ogniem służyły pancerne wieże obserwacyjne.

W końcu w kojcach kazamatowych do obrony fosy znajdowały się 8-cm. działa, także za tarczami pancernymi (przy koszarach szyjowych stała kaponiera dla broni ręcznej).

Oba te forty znalazły się na północnym froncie Twierdzy, gdyż ten był potencjalnie najbardziej narażony na atak, a tylko dwa - wobec poważnych kosztów ich budowy i wobec znaczenia tendencji rozpraszania i specjalizacji dzieł obronnych.

Pierwszy etap modernizacji Twierdzy, przypadający na lata 1892 - 99, został faktycznie zdominowany przez realizację fortów obrony bliskiej (Nahkampfwerk), w większości pancernych.

Ich budowa rozpoczęła się w 1895 roku, poczynając znów od północnych fortów międzypolowych 44a Pękowice, 45a Bibice, 48a Mistrzejowice.

Były to dzieła standaryzowane, o niemal bliżniaczych formach.

Charakteryzowały je nieco owalne formy narysu, fosa o stoku spłaszczonym (przekrój trójkątny - w tyle o przekroku klasycznym, tj. trapezowatym), czołowa lokalizacja bloku schronowo - bojowego, zaopatrzonego w cztery wieże dział 8-cm. M.94 (po dwie na każdym skrzydle) i przedpiersie dla piechoty.

W centrum przed korpusem kazamatowym znajdował się dziedziniec, zamknięty wałem ziemnym.

Następne dzieła nawiązywały do tych głównych cech i funkcji, jednak z pewnym zróżnicowaniem form i siły ognia, zależnie od terenu i konkretnych zadań bojowych na danym odcinku.

Forty obrony bliskiej jako dzieła międzypolowe występowały również w innych typach, bez głównych elementów pancernych.

Tu można wymienić dwa bliżniacze dzieła 41a i 49 1/2a z lat 1895 - 97, posiadające wał ziemny i fosę o stoku spłaszczonym (od zapola o przekroju klasycznym), małe koszary szyjowe i czołowy schron pogotowia, a także Fort 50a z 1898 - 99.

Ten ostatni - dzieło E. Gołogórskiego - był kompozycyjnie oparty na modelu fortu pancernego, ale zamiast wież pancernych posiadał schrony bierne dla dział lekkich na kołowych lawetach, wytaczanych do strzału na przyległe stanowiska na wale 34).

Ogółem w tym czasie zbudowano 18 nowych fortów 35): dwa w klasie fortu uniwersalnego (oba pancerne), szesnaście w klasie fortu obrony bliskiej 36) (w tym 13 pancernych) - oraz bardzo nieliczne baterie.

Dodać trzeba, że w latach 1892 - 93 uzupełniono południową część rdzenia między Wisłą a Krzemionkami o nowy wał ziemny z czterema fortami obrony bliskiej, oznaczonymi St. I - IV (Stützpunkt).

W ten sposób Twierdza została znacznie zmodernizowana, przy czym na tym etapie uzyskała dzieła przede wszystkim do obrony bliskiej.

Następny etap rozpoczęto w 1902 roku.

W tych okolicznościach miał na celu w pierwszej kolejności uzupełnienie Twierdzy o obiekty dla obrony dalekiej 37).

Były to baterie obrony dalekiej: z odkrytymi stanowiskami dział za wałem ziemnym pomiędzy poprzecznicami ze schronami.

Baterii pancernych nie realizowano.

Należało również zmodernizować starsze forty główne.

Lecz tylko jeden z nich, Fort 44 Tonie, został kompleksowo przebudowany w latach 1902 - 1908.

Otrzymał wzmocnienia strukturalne, zmianę profilu korony wału (dla piechoty; w fosie zlikwidowano mur Carnota), oraz nowe kazamatowe budowle, skupiające pancerne organa bojowe (kopuły pancerne ckm, tarcze dział kazamatowych, w szczególności wysuwalno - obrotowe wieże pancerne M.2 dla dział przeciwszturmowych) 38).

Zatem i w tym Forcie, powstałym z zachowaniem starego narysu, z zachowaniem wielu pierwotnych elementów, nastąpiła funkcjonalna dominacja obrony bliskiej, a nowe elementy, w tym i pancerne, wprowadzono w tak dużej skali, że należy go w nowej postaci określić jako fort opancerzony 39).

Nowe baterie budowano do roku 1910, na ten czas nałożył się z kolei etap modernizacji rdzenia (od 1907).

Podjęto zasadniczą decyzję o likwidacji pierwszego pierścienia i przejęcia jego funkcji przez dotychczasowy drugi pierścień.

Zlikwidowano zatem ciąg bastionów i kurtyn I - VI, pozostawiając dawne forty - bastiony III i V jako koszary, pozostawiono też schrony - prochownie wewnątrz Bastionu VI.

Pierwotne forty stałe drugiego pierścienia otrzymały nieznaczne modernizacje (w tym 7 i IVa tradytory) i status głównych dzieł rdzenia.

Szańce FS były zupełnie przebudowywane na małe forty obrony bliskiej dla piechoty i lekkich dział na odkrytych stanowiskach jako dzieła międzypolowe rdzenia - lub nieznacznie zmieniane przez uzupełnienie poprzecznicami, na drogach budowano nowe bramy, często chronione wartowniami obronnymi.

Główny etap tych prac miał miejsce w latach 1907 - 1909; przebudowano FS po północnej stronie Wisły, ale tylko od zachodu i północy (N 1 w nowej lokalizacji po kasacji FS 1 i 30, N 4, 5, 6, 8 i 10, praktycznie z całkowitym zatarciem pierwotnych form).

Nie zrealizowano zamiaru połączenia ich wałem z fosą, nie rozpoczęto prac po południowej stronie rdzenia, już zaplanowanych, ale przewidzianych do realizacji w póżniejszym etapie.

Powrócono natomiast do prac na trzecim pierścieniu.

W latach 1912 - 14 modernizowano tu zwłaszcza stare forty półstałe, dzięki czemu charakter dzieł stałych o niezbyt dużej odporności uzyskały Fort 39 Olszanica i Fort 53 Bodzów (ten ostatni rozbudowany w kształt dzieła o cechach rozproszenia).

Nowe dzieło pod nazwą Bielany (zwane Krępak; bez numeru) powstało na froncie zachodnim nad Wisłą.

Był to Fort rozproszony, miał od czoła pozycję obronną piechoty w postaci wału ze schronem pogotowia i osobnym schronem bojowym z kopułą pancerną broni maszynowej 40), w tyle zaś znajdowały się baterie bliskiej i dalekiej obrony oraz schron koszarowy.

W tym czasie od około 1910 roku nieznaczne modernizacje przechodziły też forty artyleryjskie.

W szczególności wykonywano tu wzmocnienia centralnych schronów głównych (ściany i stropy pogrubiono średnio do 300 cm), które pełnić miały funkcje schronów pogotowia, burzono także mury Carnota.

Objęło to także szyjowe mury przedbrami, więc te forty, które miały szyję prostokreślną, zamiast tego otrzymywały sponsony pancerne dla karabinów maszynowych do jej obrony.

W niektórych wykonano wzmocnienia czół kaponier nasypami od zewnątrz, w większości kaponier przebudowywano strzelnice broni ręcznej dla dostosowania do stałych lawet dla karabinów ręcznych (nowe strzelnice o profilu przeciwrykoszetowym z małą płytą pancerną, jak w nowych fortach).

W tej fazie przypuszczalnie zmieniono program uzbrojenia tych fortów, znosząc lub redukując do minimum artylerię ciężką, jednak nie zmieniło to generalnie ich formy.

Większy zakres przebudów objął tylko forty północne (45, 47, 48, 49), natomiast stałe forty artyleryjskie w VII i VIII sektorze pozostały prawie nie zmienione, nie licząc likwidacji murów Carnota (forty 50, 51, 52; ten ostatni posiadał mur tylko w szyi), przeróbek nielicznych strzelnic (Fort 50 i tylko cztery w Forcie 51) i wykonania sponsonu w szyi Fortu 50.

W końcu na tyłach trzeciego pierścienia podjęto budowę małych schronów biernych na amunicję (osiemnaście obiektów w latach 1913 - 15).

Jak z powyższego wynika, wybuch wojny w 1914 faktycznie nastąpił w trakcie realizacji kolejnego etapu modernizacji Twierdzy...

Więcej: http://www.fortyck.pl/faq_tk4.htm

Wkrótce ciąg dalszy historii Twierdzy Kraków.

poniedziałek, 15 marca 2010

Twierdza dzieł artyleryjskich 1872 - 1888 - (2)


Kryzys europejskiej fortyfikacji po roku 1870 nie trwał długo.

Inżynierowie wojskowi wybrnęli z niego wprowadzając regułę dalekiego wysunięcia na zewnątrz pierścienia umocnień twierdzy (średnio teoretycznie przyjmowano 6 - 9 km) oraz nową formułę fortu: fort artyleryjski.

Odległość wynikała z wzrostu donośności dział.

Fort jednocześnie miał dawać osłonę przed zwiększoną siłą rażenia, oraz tworzyć ześrodkowany zespół stanowisk artylerii, panującej ogniem nad przedpolem dla skutecznego zwalczania baterii oblężniczych.

W tym systemie obronnym 18) zdecydowanie dominowała funkcja walki dalekiej, a tym samym rola ciężkiej artylerii.

Formułę stałego fortu artyleryjskiego najpierw opracowano i wprowadzono do realizacji w latach 1874 - 75 na dużą skalę we Francji i w Niemczech w obliczu napiętych stosunków między tymi państwami.

Pierwowzory tej formuły pojawiły się wcześniej.

Z obszernej problematyki genezy typu warto wskazać na rolę Andreasa Tunklera, szefa dyrekcji inżynierii w austriackiej wówczas Weronie: jego dziełem były forty o polowym charakterze ''Ca'Bellina'' i ''Ca'Vecchia'' (1866), od których wyszła austriacka formuła fortu artyleryjskiego 19).

W fortyfikowaniu Galicji w latach 70 - tych panował pewnego rodzaju zastój, jednak w Krakowie pojawiły się pierwsze przejawy dążeń do przełamania kryzysu.

W 1870 roku władze wojskowe zawnioskowały o kredyt na budowę dzieła obronnego, daleko wysuniętego na ok. 7 km od centrum miasta: na Łysej Górze w Węgrzcach przy trakcie warszawskim; póżniej także na Pasterniku przy trakcie śląskim 20).

Prace, z początku powolne, ruszyły w latach 1872 - 73 i ukończono je w 1878; dzieła te miały charakter półstały, acz zapewne posiadały kazamatowe podwalnie, być może także murowane kaponiery (brak bliższych danych).

Można przypuszczać, że realizacja samotnych obiektów do strzeżenia szlaków komunikacyjnych to poniekąd kontynuacja wspomnianego wysunięcia izolowanego Fortu 15.

Drugi etap rozpoczął się nagle.

W latach 1878 - 79 Austro - Węgry ponownie stanęły w obliczu możliwości wojny z Rosją, znów na tle kolejnej wojny rosyjsko - tureckiej.

W ówczesnych warunkach po raz kolejny przyjęto szybko ufortyfikować Kraków pierścieniem dzieł obronnych w tym promieniu, które wyznaczały w terenie dzieła Pasternik i Łysa Góra.

Były to samodzielne ziemne baterie dla artylerii oraz półstałe szańce o charakterze fortów artyleryjskich - ich budowa przypadła na lata 1878 - 1879 21).

Na nowym, długim obwodzie Twierdzy zrealizowano kilkanaście dzieł, zapewne nie wszystkie ukończono, a niektóre z planowanych nie zostały wówczas rozpoczęte (na południu).

Jednak właśnie ten obwód stał się zaczątkiem zewnętrznego III pierścienia Twierdzy Kraków 22), a obiekty z tego etapu najwyrażniej lokalizowano podług planu, który póżniej był kontynuowany.

Etap ten płynnie przeszedł w następny, przypadający na lata 1881 - 88.

W tym etapie Kraków stał się twierdzą fortów artyleryjskich, zbudowanych w trzecim pierścieniu.

Klasyczny standard - stały fort artyleryjski w wersji jednowałowej - reprezentowało osiem nowo powstałych i przebudowanych dzieł 23).

Powstały one w latach 1881 - 86...

Więcej: http://www.fortyck.pl/faq_tk3.htm

Wkrótce ciąg dalszy historii Twierdzy Kraków.

piątek, 12 marca 2010

Nowe forum - zapraszamy

W dniu dzisiejszym tj. 12 marca 2010 r. przeszliśmy na nowe forum po kilku latach (od 14 czerwca 2004 r.) z bezpłatnego skryptu na skrypt oparty na licencji.

Zapraszam do zapoznania się z naszym nowym forum: http://forum.fortyck.pl

Twierdza poligonalna 1849 - 1869 - (1)


Status Wolnego Miasta Krakowa łączył się z jego ścisłą neutralnością.

Jego formacje wojskowe były niewielkie: kilka kompanii piechoty, kompania artylerii, kompania saperów i szwadron karabinierów konnych.

Zdecydowaną większość fortyfikacji średniowiecznych wyburzono w latach 20 - tych, całkowicie zaniedbane fortyfikacje Wawelu zupełnie utraciły walory obronne.

Umocnienia miejskie tworzył wówczas dawny polowy front północny, zbudowany przez Tadeusza Kościuszkę w czasie powstania, dowiązany potem długimi odcinkami po stronie wschodniej i zachodniej do Wisły na południe.

Wisłą biegła granica, za nią znajdowało się austriackie miasto Podgórze.

Ten niski wał z płytką fosą nie miał większego znaczenia wojskowego, przede wszystkim pełnił role policyjno - porządkowe.

Wyznaczał administracyjne granice municypalne, wykluczał wjazd do miasta z pominięciem rogatek, na których pobierano opłaty akcyzowe, wpływające do kasy miejskiej 7).

W chwili wkroczenia w 1846 roku wojska austriackie zajęły Wawel.

Usypano tu bliżej nieznane ziemne elementy obronne - stąd spadł na miasto krótkotrwały ostrzał artyleryjski w czasie zamieszek w 1848 roku.

Jednak swobodę działania fortyfikatorzy austriaccy uzyskali dopiero po wyjściu z Krakowa ostatnich wojsk pruskich, a potem rosyjskich.

Dlatego datę 1849 można przyjąć za początek powstawania Twierdzy.

W tym roku rozpoczęły się prace fortyfikacyjne na Wawelu i przy kopcu Krakusa.

12 kwietnia 1850 roku ogłoszono decyzję cesarza Franciszka Józefa I o budowie Twierdzy Kraków i w tymże roku rozpoczęto kolejne prace fortyfikacyjne na rogatce warszawskiej i pod kopcem Kościuszki 8).

Z początku realizowany model opierał się na założeniu odziedziczonym po Wolnym Mieście 9).

Obwód wałów, uzupełniony od południa fortyfikacjami przyczółka mostowego w Podgórzu, tworzył rdzeń (Noyau) Twierdzy; przypuszczać można, że stare umocnienia miały tę rolę grać tylko tymczasowo.

Na jego przedpola wysunięto w cztery strony świata samodzielne forty, panujące nad głównymi drogami wlotowymi do Twierdzy i terenami o co bardziej złożonym ukształtowaniu.

Od zachodu na wysokim wzgórzu Sikornik znalazł się Fort Kościuszko.

Panował on nad doliną Wisły i doliną Rudawy oraz nad drogami, które biegły tymi dolinami.

Na jego przedpolu, tj. od zachodu, leżały wzgórza Lasu Wolskiego, umożliwiające skryte podejście.

Sikornik znacznie górował nad Krakowem i rdzeniem, stąd kluczowa rola tej pozycji w obronie.

Stąd zarazem nietypowa, znaczna skala założenia, charakter fortu cytadelowego, dostosowanego do samodzielnej walki w izolacji.

Jako standardowe forty reditowe powstały: północny wysunięty Fort Luneta Warszawska i bliżniaczy wschodni, Luneta Grzegórzecka nad Wisłą.

Fort południowy Krakus leżał z kolei dalej od rdzenia niż obie ''lunety'', choć nie tak daleko, jak Kościuszko.

Z racji oddalenia i bardziej złożonej topografii bronionego terenu ten również otrzymał formułę cytadelową i znaczną skalę, choć wobec asymetrii rzutu podług reguł systemu poligonalnego, gdy rozwiązanie Fortu Kościuszko łączyło elementy bastionowe i poligonalne w osiowo symetrycznym planie.

W tyle za Fortem Krakus w linii rdzenia na skrzydłach Krzemionek wystawiono dwa forty wieżowe: św. Benedykt (wschodni, nad drogą z Podgórza do Przemyśla i Lwowa) i Krzemionki (zachodni, nad traktem wiedeńskim) 10).

W końcu rolę cytadeli Twierdzy pełnił zamek na Wawelu - otoczony nowymi fortyfikacjami (murem z krenelażem, z wykorzystaniem wspomnianego starszego frontu kleszczowego od strony Wisły i średniowiecznych wież, z czterema neogotyckimi bramami, i z dwiema dużymi bastejami w funkcji kaponier od strony zabudowy miejskiej).

Dzieła te zbudowano w latach 50 - tych XIX wieku; prace przy poszczególnych fortach rozpoczynano na ogół w latach 1850 - 54, zakończenia wypadały w latach 1856 - 57...

Więcej: http://www.fortyck.pl/faq_tk2.htm

Wkrótce ciąg dalszy historii Twierdzy Kraków.

wtorek, 9 marca 2010

Zarys historii Twierdzy Kraków - wstęp

Dzieje fortyfikacji krakowskich sięgają okresu przedhistorycznego.

Badania archeologów i historyków wydobywają obecnie na światło dzienne relikty drewniano - ziemnych umocnień Wawelu i przyzamkowych osad, od chwili lokacji miasta w 1257 roku połączonych faktycznie w urbanistyczną i funkcjonalną całość.

Do chwili obecnej trwają tylko fragmenty, choć znaczne, średniowiecznych murów miejskich i zamkowych, w różnych pozostałościach reprezentowane są umocnienia nowożytne z różnych etapów dziejów miasta - królewskiej stolicy.

Ostatni akt dziejów Rzeczypospolitej Obojga Narodów pozostawił trwały ślad w postaci kleszczowego frontu murów obronnych Wawelu, choć znikły polowe umocnienia Tadeusza Kościuszki.

Potem nastąpiła ''noc zaborów''.

Po epoce napoleońskiej układ granic ustalił kongres wiedeński w 1815 roku, przyjmując dla Krakowa z najbliższymi okolicami status Wolnego Miasta pod kontrolą Prus, Rosji i Austrii.

Kres jego istnienia spowodowała zbrojna interwencja tych mocarstw w 1846 roku, która nastąpiła w związku z Powstaniem Krakowskim, wyprzedzającym Wiosnę Ludów.

Ostatecznie terytorium Wolnego Miasta Krakowa - po zamieszkach roku 1848 i zabiegach dyplomatycznych - również przypadło Austrii, niepodzielnie tu władającej od chwili opuszczenia miasta przez ostatnie formacje wojskowe obcych państw w 1849 roku.

Galicja stanowiła nadgraniczną prowincję monarchii, dlatego przypadła jej ważna rola w planach strategicznych Austrii, tak ofensywnych, jak defensywnych.

Jeszcze w końcu XVIII wieku w związku z ówczesną bawarską wojną sukcesyjną wojska austriackie realizowały tu polowe twierdze - obozy warowne, np. Wieliczka pod Krakowem i Nowy Sącz 1).

W latach 20 - tych XIX wieku sformułowany został plan arcyksięcia Maksymiliana, zakładający zamknięcie fortyfikacjami północnych wylotów dolin karpackich, dogodnych dla ruchu wrogich wojsk przez Karpaty do wnętrza państwa (Myślenice, Andrychów i inne) 2).

Zamiar ten nie został zrealizowany.

Dopiero zajęcie Krakowa jako węzła kluczowych komunikacji na osiach północ - południe i wschód - zachód, z ważną przeprawą przez Wisłę, stworzyło możliwość budowy tutaj twierdzy o strategicznym znaczeniu.

I tak w ciągu z górą półwiecza, w rytmie przemian taktyki i techniki wojskowej, wysiłkiem wielu nacji obywateli monarchii Habsburgów - powstał w Krakowie zespół największej twierdzy tego czasu na ziemiach polskich, jednej z większych w Europie, o skali nieporównywalnej z żadnym z wcześniej realizowanych tu założeń...

Więcej: http://www.fortyck.pl/faq_tk.htm

Wkrótce ciąg dalszy historii Twierdzy Kraków.