czwartek, 30 maja 2024
poniedziałek, 27 maja 2024
piątek, 24 maja 2024
wtorek, 21 maja 2024
sobota, 18 maja 2024
środa, 15 maja 2024
niedziela, 12 maja 2024
czwartek, 9 maja 2024
wtorek, 7 maja 2024
Aleksander Miszalski prezydentem Krakowa - 7.05.2024
Podczas sesji wybrany też zostanie przewodniczący oraz wiceprzewodniczący Rady Miasta Krakowa.
15:04
Znany jest już pełen skład prezydium rady. Przewodniczącym Rady Miasta Krakowa został Jakub Kosek z Koalicji Obywatelskiej, natomiast wiceprzewodniczącymi: Iwona Chamielec z Koalicji Obywatelskiej, Michał Drewnicki z Prawa i Sprawiedliwości oraz Łukasz Maślona z klubu Kraków dla Mieszkańców.
14:59
Każde kolejne głosowanie przebiega już sprawniej. Decyzją radnych Iwona Chamielec z Koalicji Obywatelskiej została wiceprzewodniczącą Rady Miasta Krakowa. Za jej kandydaturą radni zagłosowali jednogłośnie.
14:45
Iwona Chamielec: - Te wybory wygrały równiez kobiety. I chciałabym, żeby w radzie miasta nasz głos był słyszalny, chciałabym reprezentować wszystkie mieszkanki Krakowa. Obiecuję merytoryczną pracę ponad podziałami.
14:43
Radny Dominik Jaśkowiec proponuje kandydaturę Iwony Chamielec na funkcję wiceprzewodniczącej. - Pani radna ma duże doświadczenie samorządowe, była radną dzielnicy i miasta. Zdobyła trzeci najwyższy wynik wśród radnych, 7 619 głosów z drugiej pozycji na liście.
14:40
Są już wyniki kolejnego głosowania. Łukasz Maślona został wybrany na funkcję wiceprzewodniczącego Rady Miasta Krakowa. Jego kandydaturę poparło 42 radnych, jeden radny był przeciwko.
14:25
Bardzo cenię sobie pluralizm i jako wiceprzewodniczący będę dbał o to, by głos różnych środowisk był słyszany - deklaruje Łukasz Maślona. Teraz znów potrzebny jest czas na przygotowanie kart do głosowania, rozdanie ich, zebranie głosów do urny i ich przeliczenie.
14:23
Radna Aleksandra Owca proponuje kandydaturę Łukasza Maślony z klubu Kraków dla Mieszkańców na wiceprzewodniczącego rady. - Wsławił się tym, że był bardzo aktywnym radnym. Jest zaangażowanym działaczem, współtwórcą Koalicji Ruchów Krakowskich.
14:20
Obrady zostały wznowione po przerwie potrzebnej na przeliczenie głosów. Michał Drewnicki z Prawa i Sprawiedliwości został Wiceprzewodniczącym Rady Miasta Krakowa. Radni zagłosowali w tej sprawie jednogłośnie.
14:06
Radni ponownie odbierają papierowe karty do głosowania.
14:00
Czas na kolejną turę głosowania. Kluby zgłaszają teraz kandydatury na wiceprzewodniczących rady miasta.
13:52
Jakub Kosek został Przewodniczącym Rady Miasta Krakowa. W głosowaniu wzięło udział 43 radnych, 42 poparło kandydaturę Jakuba Koska, jeden radny był przeciwko, nikt się nie wstrzymał.
13:50
Krótka przerwa na podliczenie oddanych głosów.
13:38
Trwa głosowanie. Radni będą za chwilę wrzucać karty do specjalnej urny. Tradycyjna metoda ma zapewnić tajność głosowania.
13:23
Do komisji skrutacyjnej zgłoszono kandydatury radnych Anny Bałdygi, Elizy Dydyńskiej-Czesak i Marka Sobieraja. Radni jednogłośnie poparli taki skład. Przewodniczącym komisji będzie Marek Sobieraj.
13:22
Ślubowanie złożył radny Michał Starobrat z klubu Kraków dla Mieszkańców, który nie mógł wziąć udziału we wcześniejszej cześci obrad.
13:13
Jakub Kosek: Pragnę prowadzić radę w taki sposób, aby była miejscem dialogu i odpowiedzialnych decyzji. Miejscem, gdzie każdy ma głos i jest słyszalny. Ważne jest dla mnie, by decyzje tu podejmowane były transparentne. To buduje zaufanie i jest fundamentem współpracy. Będę chciał kontynuować dialog z mieszkańcami, wzmacniając rolę konsultacji. Będę dbał, aby rada była miejscem nie tylko "na dzisiaj", ale żebyśmy podejmowali też odpowiedzialne decyzje "na jutro", dbając o przyszłe pokolenia.
13:10
Radny Dominik Jaśkowiec proponuje w imieniu klubu Koalicji Obywatelskiej kandydaturę Jakuba Koska na przewodniczącego. - Ma doświadczenie i kompetencje do wypełniania tej funkcji. Był wieloletnim przewodniczącym rady dzielnicy i radnym miasta, będzie tę funkcję wypelniał doskonale. To naszym zdaniem najlepsza kandydatura. Radny wyraził zgodę na kandydowanie.
13:03
Koniec przerwy technicznej. Radni jednogłośnie poparli wprowadzenie do porządku obrad projektu uchwały dotyczącego wyboru Przewodniczącego Rady Miasta Krakowa. Projekt będzie referował radny Dominik Jaśkowiec. Będzie to dla niego ostatnia okazja do wystąpienia w roli radnego, ponieważ wkrótce obejmie mandat posła (w miejsce Aleksandra Miszalskiego, który został prezydentem Krakowa).
12:48
Radni odebrali karty do głosowania. Przejdą teraz krótkie szkolenie, jak obsługiwać system.
12:34
Obrady zostały wznowione po przerwie, radni wybiorą teraz Przewodniczącego Rady Miasta Krakowa. Zgłoszony na tę funkcję ma zostać Jakub Kosek. W projekcie uchwały można przeczytać, że Jakub Kosek uzyskał w wyborach 11 716 głosów, co stanowi najwyższy indywidualny wynik w historii wyborów do krakowskiej rady.
12:17
Dominik Jaśkowiec z KO został dziś radnym XI kadencji, ale już jutro obejmie mandat posła. - Chciałem być tutaj dziś, w radzie miasta, to dla mnie symboliczne. Ale już jutro obejmę mandat posła. W Warszawie chcę zajmować się sprawami lokalnymi. Jest ich sporo. Wśród nich: kwestie zabezpieczenia przeciwpowodziowego, ustawy metropolitalnej, finansowania samorządów, miejskiego ogrodnika, wykorzystania środków z KPO. Oczywiście zabezpieczenie finansów na budowę lekkiego metra w Krakowie też będzie w moim zainteresowaniu. Naszym zdaniem właśnie takiego metra potrzebuje Kraków, a nie premetra, czyli tramwajów jeżdżących w tunelach.
12:01
Aleksandra Kot, najmłodsza radna Krakowa: - Z racji prawniczego wykształcenia chciałabym się znaleźć w Komisji Praworządności RMK. Z kolei ze względu na swój wiek zamierzam również reprezentować w radzie studentów, których, jak mówił prezydent Miszalski, trzeba przyciągać do Krakowa. Chcę, aby wiedzieli, że mają swoją przedstawicielkę w RMK.
11:06
Prezydent Aleksander Miszalski zakończył swoje przemówienie. Ogłoszona została przerwa w obradach do godz. 12:30.
11:06
Kraków potrzebuje zmiany, dla której podstawą będzie zgoda, będzie dialog, współpraca. Nie kłótnie i spory, tylko rzeczowa, rzetelna dyskusja pomiędzy mieszkańcami, pomiędzy stronnictwami politycznymi.
11:00
Sytuacja finansowa miasta wynika z polityki poprzedniego rządu.
Kraków nie powinien porównywać się z Wrocławiem, Poznaniem czy Gdańskiem. Powinniśmy mieć wysokie aspiracje. Mediolan, Wiedeń, miasta, które łączą turystykę i przemysł z bardzo wysoką jakością życia mieszkańców i poziomiem zadowolenia. Taki jest mój cel i chciałbym, żebyśmy na to patrzyli. Cel ambitny, ale realny. Chciałbym państwa zaprosić do tworzenia Krakowa Przyszłości.
10:58
Sposób tych zmian jest bardzo ważny. Mieszkańcy będą maksymalnie uczestniczyć w tych procesach. Będziemy rozwijać budżet obywatelski, rady dzielnic, narzędzia konsultacyjne. Jestem zwolennikiem pełnej przejrzystości i taki Kraków państwu gwarantuję. Chciałbym, żeby wszystko było bardzo dobrze zarządzane, więc obiecuję większą profesjonalizację zarządzania.
10:56
Nie mogę nie wspomnieć o kulturze. Trzeba dbać o to, co mamy, ale potrzebujemy też otwarcia na nową sztukę, oddolną, nieszablonową. Przestrzenią do tego może być Wesoła.
Przed krakowską edukacją stoją ogromne wyzwania, dotyczące infrastruktury czy dostępności miejsc w przedszkolach.
Będę dbał o sport - zarówno ten amatorski, młodzieżowy, jak i ten profesjonalny, który jest inspiracją dla tych młodych ludzi.
10:55
Bez młodych ludzi, bez kadry, gospodarka miasta będzie podupadać. Musimy dbać także o turystykę, ale zrównoważoną. Musimy dbać także o nowy przemysł, o innowację, by wspólnie budować nowoczesną gospodarkę.
10:53
Aleksander Miszalski: W Krakowie trzeba budować, ale trzeba budować rozsądnie. Musimy to miasto planować rozsądnie, by wszystkie dzielnice miały zapewnioną infrastrukturę. Ceny mieszkań są jednym z podstawowych problemów, które zatrzymują przypływ nowych mieszkańców. Nie możemy dopuścić do tego, by świetne krakowskie uczelnie świeciły pustkami.
10:50
Aleksander Miszalski wymienia priorytetowe wyzwania na tę kadencję, m.in. kwestie związane z demografią, transportem, środowiskiem, planowaniem przestrzennym.
10:48
Aleksander Miszalski: Mam świadomość mojej odpowiedzialności, mam świadomość ciężkiej pracy, która mnie czeka. To naprawdę honor i zaszczyt uzyskać to państwa zaufanie. Chciałbym też przy tej okazji złożyć gratulacje wszystkim nowo wybranym radnym. Tym, którzy są tutaj z nami pierwszy raz, ale też tym, którzy już radnymi byli. Część z państwa znam bardzo dobrze, części nie znam, ale mam nadzieję, że szybko poznam, bo czeka nas wspólne, bardzo ważne zadanie. A nie ukrywam też, że mam pewien sentyment do tego miejsca, ponieważ jeszcze 5 lat temu byłem tutaj radnym i nie ukrywam, że bardzo się cieszę, że tutaj wracam.
10:37
Przemawia Jacek Majchrowski. - Zostawiam miasto w bardzo dobrym stanie.
Zostawiam cały zespół fachowców w urzędach, jednostkach, spółkach. Ludzi, którzy naprawdę wiedzą, co robią i na czym się znają. I do których można mieć pełne zaufanie. To są ludzie. którzy jeżeli mają poglądy polityczne, to trzymają je na wieszaku w domu. Tutaj są urzędnikami i pracują dla miasta Krakowa. Życzę panu, aby dobrze się panu z nimi współpracowało.
10:35
Aleksander Miszalski złożył ślubowanie i oficjalnie objął urząd Prezydenta Miasta Krakowa.
10:32
Jacek Majchrowski przy błyskach fleszy zdjął łańcuch prezydencki. Prezydent Aleksander Miszalski odebrał zaświadczenie o wyborze na Prezydenta Miasta Krakowa.
10:30
Nieoficjalnie: wiceprzewodniczącymi RMK mają zostać Iwona Chamielec (KO), Michał Drewnicki (PiS) oraz Łukasz Maślona (Kraków dla Mieszkańców).
10:25
Radni Miasta Krakowa rozpoczynają ślubowanie. Po odczytaniu roty ślubowania każdy z radnych będzie wstawał i wypowiadał słowo "Ślubuję". Może dodać "Tak mi dopomóż Bóg".
1. Anna Bałdyga
2. Iwona Chamielec
3. Michał Ciechowski
4. Tomasz Daros
5. Bogumiła Drabik
6. Michał Drewnicki
7. Eliza Dydyńska-Czesak
8. Grażyna Fijałkowska
9. Łukasz Gibała
10. Joanna Hańderek
11. Marek Hohenauer
12. Dominik Jaśkowiec
13. Mariusz Kękuś
14. Jakub Kosek
15. Bogusław Kośmider
16. Aleksandra Kot
17. Małgorzata Kot
18. Zbigniew Kożuch
19. Renata Kucharska
20. Tomasz Leśniak
21. Agnieszka Łętocha
22. Łukasz Maślona
23. Magdalena Mazurkiewicz
24. Maciej Michałowski
25. Piotr Moskała
26. Rafał Nowak
27. Aleksandra Owca
28. Agnieszka Paderewska
29. Włodzimierz Pietrus
30. Renata Piętka
31. Agnieszka Pogoda-Tota
32. Edward Porębski
33. Małgorzata Potocka
34. Łukasz Sęk
35. Edyta Sikora
36. Marek Sobieraj
37. Michał Starobrat
38. Grzegorz Stawowy
39. Grzegorz Wojciech Stawowy
40. Krzysztof Sułowski
41. Alicja Szczepańska
42. Aleksandra Witek
43. Rafał Zawiślak
10:23
W kuluarach słyszymy nieoficjalnie, że przewodniczącym Rady Miasta Krakowa ma zostać Jakub Kosek z Koalicji Obywatelskiej.
10:20
Prezydenci Jacek Majchrowski i Aleksander Miszalski są obecni na sesji wraz z małżonkami.
10:14
W pierwszej kolejności ślubowanie złożą radni, następnie prezydent. Później nastąpi wybór przewodniczącego i wiceprzewodniczącego. Teraz radni odbierają zaświadczenia o wyborze do Rady Miasta Krakowa.
10:12
Włodzimierz Pietrus, radny PiS: - Na pewno mamy mniejszy klub niż w poprzedniej kadencji. Mimo to będziemy kontynuować pracę na rzecz miasta. Z tego co wiem, Platforma Obywatelska nie ma samodzielnej większości, na dziś przynajmniej, chyba brakuje jednego radnego, więc będzie musiała liczyć się z każdym klubem. Liczę na to, że będą się liczyć przede wszystkim interesy mieszkańców, dobre projekty będą realizowane, a te już zaczęte kontynuowane.
10:10
Minutą ciszy uczczono pamięć zmarłego wczoraj Jacka Zielińskiego, współzałożyciela zespołu Skaldowie.
10:09
Radny Edward Porębski otworzył obrady.
10:01
Sala obrad jest już wypełniona po brzegi. Pojawili się m.in.: wybrany wczoraj przewodniczący sejmiku wojewódzkiego Jan Duda, Michał Rusinek, posłanka Daria Gosek-Popiołek, senator Bogdan Klich czy kurator oświaty Gabriela Olszowska.
09:53
Zakończył się wspólny briefing Jacka Majchrowskiego i Aleksandra Miszalskiego. O godz. 10 ma się rozpocząć inauguracyjna sesja Rady Miasta Krakowa.
09:49
Jacek Majchrowski: Trudno wymieniać sukcesy i porażki. Udała się walka ze smogiem czy likwidacja reklam. Jak Państwo popatrzycie na szpitale krakowskie, to są zupełnie inne niż 20 lat temu. Wybudowaliśmy prawie trzysta boisk, nie tylko przyszkolnych. Wybudowaliśmy parę stadionów. Zawsze są sytuacje, kiedy człowiek czuje pewien niedosyt. Uwierają mnie dwa stadiony: mógł być jeden fajny.
Jest element nostalgii. Ale wiem, że podjąłem dobrą decyzję, by nie startować. Zamierzam nic nie robić.
09:47
Aleksander Miszalski: Mimo że jestem kibicem Wisły Kraków, będę wspierał wszystkie krakowskie kluby. Cracovia marzy o zmianie murawy, Hutnik o nowym stadionie. Będziemy tym klubom pomagać. Ale również tym małym, które też mają swoje oczekiwania.
09:47
Aleksander Miszalski: W przeciągu kilku dni odbędzie się briefing. Przedstawię wtedy pierwsze wnioski, konkrety.
Sytuacja finansowa Krakowa jest efektem rządów PiS. Zmiany podatkowe nie były rekompensowane. Trzeba zreformować finanse samorządowe. Są pomysły, jak finansom krakowskim pomóc. Będziemy pracować m.in. nad metropolią krakowską, która też zapewni dodatkowe finanse dla miasta.
09:42
Aleksander Miszalski: Chciałem podziękować krakowianom za wybór, za głosy oddane na mnie i kontrkandydatów. Mam poczucie odpowiedzialności za to miasto. Dziękuję za ponad 20 lat służby pana prezydenta Majchrowskiego dla miasta. Nie we wszystkim się zgadzaliśmy, ale Kraków się zmienił. Proponuję zmianę, która nie będzie rewolucją, a ewolucją. Kraków chciałbym budować w dialogu: z mieszkańcami i radnymi. Dziś radnych zaproszę do współpracy.
Więcej o wyzwaniach dziś z mównicy sejmowej [śmiech]. Pewne przyzwyczajenia pozostają. Zapewne macie państwo do mnie milion pytań. Odnośnie pierwszych decyzji, struktury urzędu, to prosiłbym o cierpliwość. Potrzebuję czasu, by porozmawiać z pracownikami, zapoznać się z dokumentami. Żeby zrobić rozsądne zmiany, trzeba wysłuchać różnych stron. Plan jest taki, by przez miesiąc-dwa dokonać m.in. audytu finansowego.
09:38
Jacek Majchrowski: To spotkanie ma charakter pożegnalny. Chciałem podziękować państwu za wszystkie lata. Przy wielu projektach byliście pomocni. To choćby likwidacja palenisk. Dzięki temu, że naciskaliście, zniknęły kopciuchy.
09:35
Do czasu wyboru przewodniczącego Rady Miasta Krakowa sesję poprowadzi najstarszy wiekiem radny, Edward Porębski. Radny Edward Porębski ma 74 lata i startował z drugiego miejsca listy Prawa i Sprawiedliwości w okręgu obejmującym Bieńczyce i Nową Hutę.
09:28
Trwają przygotowania do inauguracyjnej sesji Rady Miasta Krakowa IX kadencji. Nim się rozpocznie, odbędzie się jeszcze wspólny briefing prasowy ustępującego prezydenta Jacka Majchrowskiego i jego następcy: Aleksandra Miszalskiego. Ten drugi złoży dziś ślubowanie. Platforma Obywatelska będzie miała swojego prezydenta, a także bezwzględną większość w Radzie Miasta Krakowa.
Łukasz Sęk, radny miejski Platformy Obywatelskiej: - Z jednej strony to dla nas bardzo dobra sytuacja. O to walczyliśmy, po to startowaliśmy w wyborach. Z drugiej strony to również bardzo duża odpowiedzialność, ogromne wyzwanie. Zrobimy wszystko, żeby mu podołać. To wyzwanie będziemy się starali podejmować z innymi klubami w radzie miasta. Jesteśmy otwarci na współpracę. W najważniejszych dla Krakowa kwestiach powinniśmy wznosić się ponad polityczne podziały. Mam nadzieję, że nowa kadencja RMK nie zacznie się od sporów.
Z pewnością zmiana na stanowisku prezydenta będzie też impulsem dla rady miasta, by zmienić niektóre z dotychczasowych przyzwyczajeń. Mam nadzieję, że przy okazji prac nad budżetem skończą się wzajemne przekrzykiwania, walka o to, kto ile może z niego wyrwać. W radzie jest sporo nowych osób, przede wszystkim dużo debiutantek. Wprowadzą z pewnością powiew świeżości, a doświadczeni radni będą ich wspierać. Początek to bardzo duża nauka, przede wszystkim w zakresie procedur.
poniedziałek, 6 maja 2024
piątek, 3 maja 2024
Konstytucja 3 Maja (4)
3 maja 1791 Sejm Czteroletni po burzliwej debacie przyjął przez aklamację ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Była ona drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli.
Konstytucja 3 Maja kształtowała ustrój Rzeczypospolitej zaledwie przez kilkanaście miesięcy. Po jej upadku stała się niedoścignionym wzorem i symbolem marzeń o niezawisłości państwa i wolności jego obywateli.
Uchwalona 3 maja 1791 r. Ustawa Rządowa była ukoronowaniem panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jej korzenie są jednak znacznie głębsze. Już od początku XVIII w. w Polsce powstawały rozmaite idee głębokich reform politycznych. Oświeceniowi pisarze polityczni, tacy jak: Stanisław Dunin-Karwicki, Jan Stanisław Jabłonowski, Stanisław Leszczyński i Stanisław Konarski, krytykowali w swoich dziełach ustrój oparty na zasadzie liberum veto i słabości władzy wykonawczej oraz proponowali nowe sposoby sprawowania rządów w Rzeczpospolitej.
Jan Matejko „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”. Obraz powstał w 1891 roku
Odzyskiwanie niepodległości
„Naród polski w ostatnim stadium upadku” – tak pisał „Monitor”, jedno z najbardziej wpływowych czasopism politycznych obozu reformatorskiego w 1763 r. Stan Rzeczpospolitej był rzeczywiście fatalny. Polska już od schyłku XVII w. nie była państwem suwerennym. W okresie rządów dynastii saskiej stała się ona protektoratem Rosji, która miała wieczyście gwarantować jej wolność i bezpieczeństwo. W rzeczywistości pod piękną frazeologią kryła się brutalna dominacja polityczna i chaos. W sposób szczególny fakt, że „Polska nierządem stoi”, był widoczny pod koniec lat sześćdziesiątych, czyli okresie Konfederacji Barskiej.
I rozbiór Polski spowodował swoisty przełom w myśleniu o reformach państwa. Znany za sprawą gestu Tadeusza Rejtana Sejm rozbiorowy, poza wydaniem zgody na rozbiór, stworzył również Komisję Edukacji Narodowej. Nieprzypadkowo czterech najważniejszych twórców Konstytucji było związanych z Komisją. Ta i inne inicjatywy początków panowania Poniatowskiego, takie jak Szkoła Rycerska, stanowiły podstawę do starań o odzyskanie suwerenności przez Rzeczpospolitą. Sejm rozbiorowy na żądanie Rosji stworzył również Radę Nieustającą, będącą swoistą radą ministrów, której celem miało być ograniczenie władzy królewskiej i planów głębokich reform.
W drugiej połowie lat 80. sytuacja międzynarodowa zmieniła się na korzyść Rzeczypospolitej. Wybuch wojny rosyjsko-tureckiej i włączenie się do niej Austrii sprawiły, że król Stanisław August Poniatowski postanowił wykorzystać tę sytuację do wzmocnienia swojej władzy i niezależności od Katarzyny II. Droga do tego celu może wydawać się dość zaskakująca. Zwołany w 1788 r. Sejm miał zatwierdzić sojusz polsko-rosyjski i włączenie się do wojny z Turcją. Tymczasem wśród zgromadzonej na Sejmie szlachty zapanowało pragnienie zerwania związków w Rosją.
Pierwszym krokiem była likwidacja Rady Nieustającej. Skonfederowany Sejm, w którym niemożliwe było zastosowanie liberum veto, rozpoczął realizację reform. Już pod koniec 1788 r. uchwalono powiększenie armii z około 20 do 100 tys. żołnierzy. Pod koniec kolejnego roku ulicami Warszawy przeszła kilkutysięczna tzw. czarna procesja mieszczan, żądających zrównania w niektórych prawach ze szlachtą.
Zaprzysiężenie Konstytucji 3 maja. Rysunek Jana Piotra Norblin
Sala Senatorska na Zamku Królewskim w Warszawie, miejsce uchwalenia Konstytucji 3 maja. Fot. Adrian Grycuk
Zamach stanu?
Od grudnia 1790 r. w tajemnicy spotykali się najważniejsi przedstawiciele obozu reformatorskiego: Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj, Julian Ursyn Niemcewicz, Ignacy Potocki i Tadeusz Matuszewicz. Z czasem ich liczba sięgnęła 60 osób cieszących się wsparciem króla. Podczas spotkań zastanawiano się nad kształtem reformy, m.in. analizując konstytucję amerykańską i prace francuskiego Zgromadzenia Narodowego.
Ich działania przyspieszyło pogorszenie się sytuacji międzynarodowej. Przegłosowanie ustawy zmieniającej ustrój zaplanowano na okres tuż po Wielkanocy, gdy większość posłów wciąż przebywała w swoich oddalonych często o setki kilometrów dworach. 2 maja 1791 r. w Pałacu Radziwiłłowskim (obecnym prezydenckim) odczytano projekt ustawy. Tego samego dnia w domu ambasadora Rosji obradowali przeciwnicy reform.
Rankiem 3 maja 1791 roku po otwarciu obrad sejmowych odczytano odpowiednio dobrane depesze dyplomatyczne wskazujące, że Polsce grozi kolejny rozbiór. Ignacy Potocki zwrócił się do króla: „abyś nam odkrył widoki swoje ku ratowaniu ojczyzny”. Poniatowski odparł, że jest nim uchwalenie wielkiej reformy. Natychmiast przegłosowano uchwalenie Ustawy Rządowej. Król zaprzysiągł konstytucję: „Przysięgłem Bogu, żałować tego nie będę”.
W tym samym czasie przed Zamkiem Królewskim obstawionym przez dowodzone przez księcia Józefa Poniatowskiego oddziały garnizonu warszawskiego gromadził się rozentuzjazmowany tłum. Wśród niego wieczorem do pobliskiej katedry św. Jana przeszli posłowie na czele z marszałkiem Stanisławem Małachowskim, aby zaprzysiąc nową ustawę. Król do katedry z uwagi na bezpieczeństwo udał się łączącym ją z Zamkiem bezpośrednim przejściem.
Jedenaście artykułów Konstytucji wprowadzało trójpodział władzy, monarchię dziedziczną, opiekę prawną nad chłopami i mieszczaństwem oraz znosiło liberum veto. Sejm miał być zwoływany co dwa lata; po upływie ćwierć wieku – czyli w 1819 r. – Sejm nadzwyczajny miał zmienić Konstytucję.
Kopia Konstytucji 3 maja w sali senatorskiej Zamku Królewskiego w Warszawie. Fot. Adrian Grycuk
Upadek i legenda
Rok po uchwaleniu Konstytucji Sejm Wielki wciąż obradował, uchwalając kolejne ustawy budujące nowy ustrój. 3 maja 1792 r. król w sąsiedztwie Łazienek wmurował kamień węgielny pod budowę Świątyni Opatrzności Bożej, mającej być wotum za uchwalenie Konstytucji. W trakcie uroczystości rozszalała się wichura, co przyjęto za złą wróżbę. W tym samym czasie na kresach Rzeczypospolitej w miasteczku Targowica zbierali się magnaci dążący wraz z Katarzyną II do obalenia nowego ustroju. Kilka miesięcy później przejęli władzę, unieważniając większość ustaw Sejmu Wielkiego. Był to zarazem moment rozpoczynający ostateczny upadek Rzeczpospolitej.
Konstytucja stanowiła symbol dążenia do odrodzenia narodowego przez cały okres zaborów. Odniesienia do Konstytucji 3 Maja znajdowały się w Konstytucji Księstwa Warszawskiego. W 1815 r. nadając Konstytucję Królestwu Polskiemu sam car Aleksander I sugerował, że odwołuje się do ustawy z 3 maja 1791 r.
Konstytucja stawała się mitem dla żyjących pod zaborami. W 32. rocznicę jej uchwalenia piętnastoletni uczeń gimnazjum wileńskiego napisał na tablicy „Vivat Konstytucja 3 maja!”. Jego koledzy dopisali niżej: „Jak słodkie wspomnienie dla nas rodaków, lecz nie masz kto by się o nią upomniał”. To wydarzenie było początkiem prześladowań wileńskiej młodzieży.
XIX-wieczne poglądy na Konstytucję streścić można słowami jednego z działaczy emigracji po powstaniu listopadowym Janusza Woronicza: „Ustawa 3 maja nie zdołała odwrócić już rozbiorów, uratować niepodległości narodu, uratowała go wszakże pod względem wewnętrznej naprawy, uratowała od wiecznej zakały. Z zapałem powitał ją cały naród i po dziś dzień jest ona jedynym węzłem rozszarpanej Polski”.
Oryginalny manuskrypt Konstytucji 3 Maja